Je kunt financieel bijdragen aan ons initiatief via bankrekeningnummer NL60 INGB 0104677945 t.n.v. Stichting Levenseinderegie. Bij voorbaat bedankt.
l.s. 7 juli 2019 Den Bosch.
Dit is een verkorte versie van mijn artikel Het wrede sterven over euthanasie en hulp bij zelfdoding. Het doel is te komen tot een andere aanpak van de regie bij het levenseinde. De arts ondervindt een dilemma. Veel van hen willen graag genezen en palliatief helpen en tegelijk hebben ze een moeilijke tot onmogelijke taak bij euthanasie. Een verouderde moraal uit de Euthanasiewet uit 1886 houdt de huidige Euthanasiewet uit 2001 en de conservatieve richtlijn Euthanasie van de KNMG in stand. Ik pleit voor veranderingen in de regie van het sterven.
In het artikel Het wrede sterven gaat het in hoofdlijnen om het volgende:
Leven en sterven.
De burger heeft in 1886 het zelfbeschikkingsrecht en de Levenseinderegie over het eigen sterven sterven verloren en de beslissing over hulp bij zelfdoding heeft de wetgever overgedragen aan de arts. De houding van de medische professie (ook in de opleiding aangeleerd) is om het leven in stand te houden. Het medische “gevecht” tegen de dood verlengt (vaak wreed) het stervensproces.
Kwantiteit en kwaliteit van leven en sterven.
Het gaat vooral om de kwantiteit van leven, veel minder om de kwaliteit. Je leeft niet langer, maar je sterft langer en daardoor groeit in de huidige tijd de doodsfobie. De vaak onnodige levensverlenging vergroot de kans op een “wreed” sterven en dat versterkt de doodsfobie.
De individuele ontwikkeling van de moraal.
De moraal berust op stilzwijgend aanvaarde afspraken over wat maatschappelijk gepast en gebruikelijk is. De hoogste moraal is echter niet “Wet is wet” , maar is gehoorzamen aan wetten die voor de persoon moreel acceptabel zijn. Veel artsen hebben het bij euthanasie over de wet: “Ik ben het helemaal met u eens, maar ik doe het niet, want dan ben ik strafbaar”. In die gevallen speelt het lijden een daaraan ondergeschikte rol.
De verandering van de moraal.
Morele uitgangspunten zijn tijdgebonden. In de antieke wereld was zelfdoding een moedige daad, wanneer er geen zicht was op een zinvolle (fysieke en/of psychische) toekomst. De arts hielp daarbij: de eed van Hippocrates verplichtte de arts uitsluitend niet te doden in opdracht van een derde (b.v. een dictator).
Het dilemma van euthanasie.
De medici onderschrijven ogenschijnlijk de patiëntgerichte zorg van de mens als één samenhangend geheel, maar veel artsen ondermijnen dat tegelijkertijd door zich te focussen op de fysieke behandeling en dor het zelfbeschikkingsrecht te negeren. Artsen hebben een genezingsreflex aangeleerd. De betrokkene kan om welke reden dan ook diens leven voltooid vinden, zoals bij ernstige ziekte, chronische pijn, een onbehandelbare psychiatrische ziekte of psychopathologie, levensmoe zijn, et cetera. Het accepteren van een dergelijk stervenswaardig voltooid leven als een goede reden voor het beëindigen van dat leven lijkt voor veel artsen en de KNMG een brug te ver.
De basis van de medische moraal: de Artseneed.
Veel artsen hebben het hart op de goede plaats en hun intenties zijn goed. Uit hun Artseneed stijgt echter vooral de bedoeling op van genezen en in leven houden. De eed lijkt concreet, maar ze is subjectief. B.v. het (medisch en/of niet-medisch) lijden verlichten wordt vaak opgevat als helpen door te leven met minder pijn. Soms is de enige oplossing om de pijn te ontstijgen te helpen bij het levenseinde.
De richtlijn Euthanasie van de KNMG.
De richtlijn over euthanasie is: “Een arts helpt niet bij het sterven van een patiënt die daar zelf niet om kan vragen”. Is dat ook zo? Vaak helpen artsen niet bij de laatste fase van dementie, maar bij een langdurig coma mag dat wel. Is er überhaupt een essentieel verschil tussen die twee? Zou dat verschil kunnen zijn dat een dementerende in bepaalde situaties nog reageert en niet geheel tot zwijgen is gebracht (hoewel er vaak geen echte communicatie is), terwijl een comateuze patiënt niet reageert en zwijgt? Grofweg: is het verschil dat de een half leeft en de ander half is gestorven?
De regie bij euthanasie.
De arts en SCEN-arts weigeren soms euthanasie, omdat de betrokkene die wens niet kan uiten. Zij laten dan de ondraaglijk lijdende wel in de steek. Ieder mens heeft zelfbeschikkingsrecht: bij wilsbekwaamheid is dat helder, bij wilsonbekwaamheid is dat op basis van een eerder bij wilsbekwaamheid afgelegde Wilsverklaring even duidelijk.
Wat kunnen we concreet doen?
We moeten de arts uit het beslissingstraject halen en de regie over eigen leven en dood terugleggen bij de individuele mens. Zie op deze website: Moderne Euthanasiewet.
Lees eventueel de uitgebreide versie van het Wrede Sterven.
7 juli 2019 Wim van Dijk Den Bosch. Bijgesteld 11 februari en 18 augustus 2020; 3 november 2023.