PSYCHOLOOG VOERT STRIJD VOOR SOEPELERE EUTHANASIEWET

U kunt het artikel HIER downloaden

Bossche Middel X-strijder neemt strafzaak voor lief

René van der Lee Den Bosch (Brabants Dagblad 10 mei 2024)

Bosschenaar Wim van Dijk is niet uit het veld geslagen nu zeker is dat justitie hem gaat vervolgen voor het verstrekken van zelfdodings- middelen. Integendeel. Bij de 79-jarige psycholoog viel onlangs de dagvaarding van het Openbaar Ministerie in de bus. Daarin staat dat justitie heeft becijferd dat Van Dijk 213 keer de middelen domperridon en natriumazide heeft verstrekt. Het eerste is een anti- braakmiddel, het tweede is inmiddels beter bekend als Middel X, het zelfdodingsmiddel waarmee zeker 172 mensen een einde aan hun leven hebben gemaakt.
Van Dijk wordt alleen vervolgd voor het illegaal verstrekken van domperidon. Omdat justitie niet heeft vast kunnen stellen dat iemand is overleden door toedoen van de Bosschenaar, wordt hij niet vervolgd voor het verkopen van natriumazide. Dat is alleen strafbaar als er een directe link is met een sterfgeval. De verkoop van domperidon kan Van Dijk niettemin op een maximale celstraf van drie jaar en een geldboete komen te staan.
,,Het zij zo”, zegt Van Dijk in zijn Bossche huiskamer. De strijd die hij voert is van ideologische aard: na de afschuwelijke dood van zijn vrouw Tineke -in 2019- stelt hij alles in het werk voor een soepelere euthanasiewet. Eentje waarin mensen zelf mogen beslissen over hun levenseinde en niet afhankelijk zijn van een arts. Ook in de rechtbank zal Van Dijk straks met open vizier strijden: ,,Ik heb nergens spijt van, ik zou het precies weer zo doen.”
Vorige maand trok Van Dijk twee keer naar de rechtbank in Arnhem, waar zeven leden van de coöperatie Laatste Wil terechtstonden voor hulp bij zelfdoding. Justitie bestempelde het zevental
als een ‘criminele organisatie’ en eiste celstraffen van 2,5 jaar tegen twee verdachten die zelf ook Middel X verstrekt zouden hebben aan mensen. Loek de L. (80) is volgens justitie verantwoordelijk voor drie zelfdodingen, Tineke B. (74) wordt gelinkt aan twee mensen die door Middel X zijn overleden.

‘Doorgeslagen idealisme’
‘Doorgeslagen idealisme’, zo kwalificeerde justitie de opstelling van de verdachten. Voelt Van Dijk zich aangesproken? Niet in het minst, zegt hij. ,,Niets in het betoog van justitie heeft mij op andere gedachten kunnen brengen. De euthanasiewet is onethisch, daarom vind ik dat ik burgerlijk ongehoorzaam mag zijn. Die strafeis van 2,5 jaar was schrikken ja. Ik vind het wel erg streng voor iemand die wil bereiken dat mensen waardig kunnen sterven. Ik ken Loek de L. goed, ik zie hem als een soulmate, een geestverwant. Een eerlijke en integere man. En dan zo’n strafeis, dat is wel fors.” Woensdag werd bekend dat De L. kort na de rechtszaak overleed.
Het grote manco aan de huidige euthanasiewet is, zo vindt Van Dijk, dat artsen bij mensen die uit het leven willen stappen, moeten vaststellen of ze ‘ondraaglijk lijden’. ,,Maar dat kunnen ze niet, dat kan niemand. Rechters zouden moeten afwegen of de zorgvuldigheidseisen waar de artsen zich aan moeten houden, wel houdbaar zijn. Als ze zich daarin verdiepen, zullen ze ontdekken dat dat niet zo is.”

Nieuw wetsvoorstel
Van Dijk richtte vorig jaar de Stichting Levenseinderegie op. Onder zijn voorzitterschap is inmiddels een voorstel geschreven voor een wet waarin mensen zelf kunnen bepalen of ze recht hebben
op euthanasie. Politieke partijen zijn inmiddels benaderd, met twee D66-Kamerleden zat Van Dijk al aan tafel. Volgens het wetsvoorstel kunnen mensen die euthanasie willen, zich melden bij een nog op te richten Instituut Levenseindebegeleiding. Dat kan zijn vanwege ondraaglijk en/of uitzichtloos lijden, maar ook omdat ze vinden dat hun leven voltooid is. Via het instituut komen ze in contact met een levenseindebegeleider, die vooral checkt of het verzoek weloverwogen is. Is dat zo, dan volgt de stap naar een arts die -via een apotheek- het euthanasiemiddel aanschaft en toedient. Wie wils- en handelingsbekwaam is, mag het aan zichzelf toedienen.
Van Dijk: ,,Met ons wetsvoorstel hoef je zelf geen middelen in huis te halen om in eigen regie waardig te kunnen sterven. Het is een uitgebalanceerde wet. En die levenseindebegeleiders zijn goed geschoold, die zien of iemand goed nagedacht heeft over zijn wens. Het mag niet zo zijn dat je meewerkt aan de euthanasie van iemand die even in een dipje zit.”
Op haar website is de stichting inmiddels een burgerinitiatief begonnen. Om het wetsvoorstel in de Tweede Kamer bespreekbaar te maken, zijn 40.000 handtekeningen nodig. ,,We richten ons op
50-plussers. Uit onderzoek van Motivaction blijkt dat 71 procent van alle voorstanders van euthanasie ons voorstel verkiest boven de huidige wet, dus dat zou moeten lukken.” Het burgerinitiatief
heeft inmiddels de steun van prominenten als schrijver Adriaan van Dis, tv-presentator Hanneke Groenteman en psycholoog René Diekstra.

Moreel verantwoord
De strijd voor zijn ideaal heeft zijn leven weer betekenis gegeven, zegt Van Dijk. Na de dood van zijn vrouw was dat niet meer evident. Het feit dat hij binnenkort zelf in de Bossche rechtbank zal moeten opdraven als verdachte, wakkert slechts zijn strijdlust aan: ,,Ik vind dat ik moreel verantwoord heb gehandeld, met iedereen die ik iets heb verkocht, heb ik eerst een diagnostisch gesprek gehad. Ik ben bereid om verantwoording af te leggen aan de rechters.” Ook de recente getuigenissen dat middel X niet altijd de beloofde pijnloze dood heeft gebracht, hebben hem niet aan het
twijfelen gebracht: ,,Als je de juiste procedure volgt, is het verantwoord.” Van Dijk zegt ook niet te weten of de mensen aan wie hij de middelen heeft verkocht die ook gebruikt hebben. ,,De afspraak was dat we na de verkoop geen enkel contact meer zouden hebben. Ik heb in mijn computer, mijn telefoon en in mijn brein alle sporen uitgewist.”

Praten over gedachten aan zelfdoding kan anoniem: chat via 113.nl, bel 113 of bel gratis 0800-0113.